Taalvondst Vrijdag #3 | Tussen aanhalingstekens

Ja! Daar zijn we weer, het is tijd voor de dérde Taalvondst Vrijdag. Deze week gaan we het op zijn Promenades nét even anders doen: we gaan het niet hebben over een woord, maar over een ander taalkundig fenomeen: het aanhalingsteken.

Er is wat mee.

Je vindt ze per paar en als eenling, maar ook de eenlingen komen in feite per paar omdat één aanhalingsteken nou eenmaal niet zonder de ander kan. ‘Ja’, zullen de oplettende lezers zeggen, ‘dat kunnen ze wél, kijk maar eens naar hoe ik ‘dat is’ in ‘da’s’ verander.’

Dan zeg ik: da’s hartstikke leuk, maar da’s geen aanhalingsteken, da’s een apostrof.

Zo in het veld kom ik nogal wat aanhalingstekens en apostroffen (een woord mooi in zijn lelijkheid) tegen. Vaak staan ze goed, zo nu en dan kon het beter… maar wat ik afgelopen week op een appartementencomplex in Rijssen zag had ik nog nooit gezien. Komt-ie:

Dit is pure aanhalingstekenkunst, en wel hierom.

Om te beginnen zijn de aanhalingstekens hier totaal overbodig. In plaats van ,,Watermolen’’ had hier namelijk ook gewoon Watermolen kunnen staan en dan had niemand zich afgevraagd wat de naam was van dit vreselijke staaltje Rijssense architectuur.

Dan: twee laag, twee hoog. Officieel mag dit nog steeds, onder andere bij het NRC Handelsblad schijnen citaten nog op deze manier te worden afgedrukt (pin me er niet op vast, ik las dit ook gewoon maar bij Onze Taal). Maar: dat is alleen zo bij quotes en citaten. En dat duidt erop dat Watermolen een citaat van jewelste moet zijn geweest, dat iemand in Rijssen heeft geroepen: ,,WATERMOLEN!’’ en dat ze daar dusdanig van onder de indruk waren dat die uitroep met aanhalingstekens en al op een gevel zijn geplempt.

En last but zeker not least: ze staan verkeerd. Ze staan verkeerd om! Kijk maar eens goed. Degene die dit heeft geplaatst is begonnen met de sluitende aanhalingstekens en geëindigd met de openende aanhalingstekens. Openende en sluitende aanhalingstekens zijn overigens een uitstervend ras, je ziet ze vooral nog in gedrukte media met ‘ouderwetse’ typografie. In veel moderne lettertypes zijn ze vervangen door eenvoudige ‘rechte’ aanhalingstekens.

Dan nog even de kwestie Enkel of Dubbel. Wat is juist? Nou, je mag beide varianten gebruiken, ze zijn allebei goed. “Over het algemeen worden citaten omarmd door dubbele aanhalingstekens”, zegt bijvoorbeeld Onze Taal. ‘Maar gaat om persoonlijke voorkeur, ik hou bijvoorbeeld meer van een enkele’, aldus aanhalingstekenconnaisseur Bart Luppes.

Alles bij elkaar maakt dit van ,,Watermolen’’ iets volledig unieks, eigenlijk is het kunst dat moet worden opgehangen in het Museum der Taal, en anders die in het Museum of Contemporary Grammatical Art, of nee, laten we deze stroming grammaticart noemen. Ja, dit is een topstuk uit de postmoderne grammaticart. Jullie hebben het zelf gezien.

(Overigens is dit echt een geweldige pagina met aanhalingstekenkunst, dank aan een van de vaste lezers voor deze formidabele tip)